herb Helu..

Latarnie morskie w Helu

..........(Aktualizowano dnia 18 - XI - 2023)

ognisko Już w zamierzchłych czasach na cyplu półwyspu Helskiego rozpalano ognie, aby statki idące tędy do Zatoki Gdanskiej lub z niej wychodzące miały łatwiejszą nawigację. Źródła historyczne donoszą, że takie ognie palono na wieży zbudowanego w Helu kościoła.
W czasach Jana III Sobieskiego - na wydmie zwanej Bliza (Bliesenberg) rozpalano ogień nawigacyjny w żelaznym koszu podnoszonym na specjalnym żurawiu. W późniejszych latach, na szczycie specjalnej drewnianej wieży rozpalano ognisko z wegla kamiennego - od którego kilkakrotnie zapalila się sama wieża.

W 1906 roku nieopodal wzgórza Bliesenberg rozpoczeto prace przy budowie nowej, murowanej latarni. Wydarzenia historyczne spowodowały przeciąganie się prac budowlanych przez 20 lat... W 1807 r. zwycięski Napoleon w "pokoju w Tylży" wydzielił Gdańsk jako Wolne Miasto, które otrzymało m.in. cały Półwysep Helski. Po upadku Napoleona, mocą uchwał zapadłych na Kongresie Wiedeńskim (zakończonym w 1815) Gdańsk został włączony ponownie do państwa pruskiego. Z tego okresu pochodzi pierwsza murowana latarnia morska z prawdziwego zdarzenia, która została ukończona w Helu przez władze Prus w 1826 roku. Była ona okrągła, pomalowana na biało i miała 42 m wysokości. Dnia 1 sierpnia 1827 roku zapalono na niej po raz pierwszy 6 lamp zasilanych olejem rzepakowym, które były widoczne z odległości 17 Mm. Niestety nowa latarnia była w pewnym obszarze morza niewidoczna z powodu zasłaniajacych ją drzew. Wypadki morskie w rejonie Helu i częściowy brak widoczności helskiej latarni stały się podstawą decyzji o budowie dalej połozonej, nowej latarni w Jastarni Bór, uruchomionej w 1872 r.
W 1919 półwysep helski przypadł Polsce, natomiast Gdańsk i okolice ustanowiono Wolnym Miastem, wcielonym następnie w latach 1939-1945 do Niemiec. W 1926 r. władze polskie zainstalowały lampę naftową z czterema soczewkami.

W 1929 roku zmienił się wygląd latarni - wieżę otynkowano i pomalowano w biało-czerwone pasy. W 1938 roku zainstalowano żarówkę elektryczną o potężnej mocy 3000W. Ta helska latarnia służyła aż do wybuchu II Wojny Światowej w 1939 roku, kiedy w czasie obrony Helu została 19 września wysadzona w powietrze przez polskich saperów dla utrudnienia namiarów dla ciężkiej artylerii niemieckiej ostrzeliwującej Hel. Zarys jej fundamentów był widoczny jako owalny skwerek kilkanaście metrów przed wejściem do obecnej latarni, do czasu kapitalnego remontu tej latarni.

W 1942 roku, w czasie okupacji niemieckiej, latarnię odbudowano. Po wojnie, przez wiele lat zamknięta dla publiczności jako "obiekt strategiczny" jest od 1 sierpnia 1994 roku dostępna w sezonie do zwiedzania. (tel. 0-58 6750-617) Jest to ośmiokątna wieża z czerwono - brunatnej cegły, zwężająca się ku górze, zakończona galerią pod stożkowym dachem, na którym znajduje się wiele różnorodnych anten. Latarnia ma 41,5 m wysokości, a jej światło (i taras widokowy!) umieszczone na wysokości 38,5 m widać nawet z odległości 18 Mm (ok.36 km).
Dnia 7.01.2005 r. została wpisana do rejestru zabytków pod nr A1754.

W 2001 roku, po 59 latach helska latarnia doczekała się kapitalnego remontu - gdyż pękały jej mury.

W 1999 roku staraniem stowarzyszenia "Przyjaciele Helu" wmurowano w ścianę latarni tablicę, upamiętniającą wizytę Marszałka Józefa Piłsudzkiego w dniu 1 lipca 1928 roku.

Niewielka tablica umieszczona w pobliżu latarni na postumencie z kamieni upamiętnia śmierć latarnika Maya, który zginął w grudniu 1910 roku, w wypadku przy oddawaniu strzału z armaty używanej jako sygnał mgłowy.
(data podana na tablicy jest błędna!)

Przy dobrej pogodzie ze szczytu latarni widać porty i wzgórza Trójmiasta, na płd.- wschodzie latarnię w Krynicy Morskiej, na płn. zdewastowaną, nieczynną, stalową latarnię morską na Górze Szwedów, większośc półwyspu, oraz górującą nad lasem...

dalmierz baterii Schleswig-Holstein ... tzw. "Mysią Wieżę" - wieżę dowodzenia ogniem baterii Schleswig-Holstein - obecnie jeden z obiektów Muzeum Obrony Wybrzeża.
Stąd tez jest piękny widok i warto zabrać lornetkę.....

Od strony morza, na Górze Szwedów, wnosi się opuszczona i zdewastowana stalowa konstrukcja. To także była latarnia morska uruchomiona w 1936 roku, po wyłaczeniu źle umiejscowionej i będącej źródłem wielu pomyłek latarni w Jastarni-Borze (1872 - 1936r.) Światło latarni Góra Szwedów miało moc 500W i było wyposażone w soczewkę bębnową. Światło było umieszczone na wysokości 34,4 m (sama stalowa o ażurowej konstrukcji wieża ma 17 m), miało zasięg 14 Mm.
Latarnię na Górze Szwedów, obsługiwaną zdalnie z Helu, wygaszono i porzucono ostatecznie na pastwę losu w 1991r po licznych dewastacjach w latach 1988-1990. Obecnie to tylko cel pięknych wycieczek wzdłuż plaży..................
No i w dalszym ciągu jest to bardzo charakterystyczny punkt orientacyjny dla żeglarskich namiarów!
Przeczytajcie super ciekawy list o najnowszej historii latarni na Górze Szwedów !

Od początków 2002 roku, niemal rokrocznie notuje się bardzo silne naciski, aby stalową wieżę latarni na Górze Szwedów rozebrać na złom.... krótkowzroczność i niszczycielska głupota urzędników nie zna niestety granic, być może kolejna z niewielu oryginalnych pamiątek przeszłości i wielka ciekawostka turystyczna zostanie bezpowrotnie zniszczona.....
A niedaleko stąd, na Kaszubach wieża widokowa na Wieżycy (30m) jest obiektem licznych pielgrzymek turystycznych, także wieża widokowa Domu Rybaka we Władysławowie cieszy się powodzeniem turystów, mimo niemal zerowej reklamy...

Latarnia na Górze Szwedów, fot. Jarosław Szarski 2021 r.

Każdy znajdzie tu coś dla siebie........

na tych stronach wkrótce dalsze ciekawostki i informacje........

Jesli byłeś w Helu, lub jeśli chcesz tam pojechać, jeśli Cię ta strona zainteresowała -

odwiedzaj nas często i powiedz innym!!!

tu zawsze swieci slonce..