Na końcu półwyspu mieścił się nie tylko port o strategicznym znaczeniu, ale także zbudowane jeszcze przed wojną magazyny Marynarki Wojennej.
W 1957 roku utworzono Komendę Portu Wojennego Hel liczącą 362 ludzi oraz dodatkowe pododdziały zabezpieczenia. W przedwojennych żelbetowych magazynach-schronach ulokowano 19 Skład Broni Podwodnej i Składnicę Materiałów Pędnych MW nr 3.
W 1958 r. do rejonu Hel-Bór przeniesiono jedną kompanię saperów z wejherowskiego Batalionu Saperów.
W związku z rozbudową Marynarki Wojennej port wojenny w Helu powiększono ponad dwukrotnie, rozbudowując go w kierunku portu rybackiego.

Okolo roku 1977-79, dla ochrony zachodniego narożnika portu przed atakami morza, wciągnięto na mieliznę w jego pobliżu pozostałości dwu wycofanych ze służby i częściowo rozebranych niszczycieli projektu 30 bis, znanych także jako typ Smiełyj (w terminologii NATO Skoryj) - służących w PMW jako WICHER (II) i GROM (II). Tę przeprowadzoną pewnej bezwietrznej nocy akcję prowadził i zidentyfikował położenie wraków pan Stanisław Śliwa - dowódca ORP GNIEWKO oraz oficer-nurek w sztabie Dywizjonu Okrętów Ratowniczych. Obok WICHRA zatopiono jeszcze niewielką jednostkę (kuter torpedowy proj. 664 - w kodzie NATO typ 'Wisla')

Resztki tych trzech wraków są do dziś widoczne zarówno z przepływających statków spacerowych jak i na zdjęciach satelitarnych. Tuż obok, ale niewidoczny, pod wodą, znajduje się wrak przedwojennego kontrtorpedowca (niszczyciela) WICHER, wsławionego walką w kampanii wrześniowej 1939 roku.


Nie mogę się oprzeć pokusie zamieszczenia tutaj świetnego fotomontażu autorstwa Michała Kobiałki. Tak wspaniale wyglądał kiedyś ten smutny, opuszczony wrak... (nałożona nad wrakiem fotografia to ORP WICHER z Wikipedii, autorstwa Czesława Borkowskiego)

Nota bene - w Polsce cięcie wraków na złom najczęściej nie opłaca się ze względu na koszty robocizny. Wykorzystanie tych dwu okretów jako osłony Portu Wojennego ma też swój symboliczny wymiar, chyba lepiej, że coś po nich zostało.
(kliknij na fotografii, aby powiększyć)

* * * * *
ORP WICHER z 1928 r. został zatopiony 3 IX 1939 r. w basenie helskiego portu wojennego po ataku niemieckich bombowców nurkujących Ju-87. Pod koniec 1939 roku Niemcy postawili wrak WICHRA na równej stępce i wyholowali go poza port wojenny. Po wojnie, w 1963 roku większa część wraka została pocięta na złom.
Obecnie ukryte całkowicie pod wodą, leżące zaledwie kilkadziesiąt metrów od falochronu portu wojennego w Helu na głębokości ok.12 m pozostałości wraka ORP WICHER są dostępne dla płetwonurków - po uzyskaniu zezwolenia z Urzędu Morskiego w Gdyni. Na wraku organizowane są liczne szkolenia dla płetwonurków i fotografii podwodnej.
W efekcie wielomiesięcznej pracy specjalistów z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku powstał w 2018 r. trójwymiarowy model szczątków niszczyciela, który można obejrzeć tutaj.

Wiele publikacji myli wrak przedwojennego WICHRA z leżącym około 200 m na północny - zachód od niego, widocznym ponad powierzchnią wody, umieszczonym jako ochrona portu wojennego przed atakami morza wrakiem powojennego okrętu ORP WICHER II produkcji radzieckiej. (patrz powyższa mapka)

Przedwojenne stanowisko działa 152,4 mm nr 1 baterii Laskowskiego, znajdujące się najbliżej Zatoki, zostało wysadzone w powietrze przypadkowo, w niewyjaśnionych okolicznościach już po wyzwoleniu Helu - podobno jesienią 1946 roku. ... tutaj więcej o baterii Laskowskiego ...

Zaraz po wojnie podjęto decyzję szybkiej budowy nowych Baterii Artylerii Stałej (BAS) lokując je wzdłuż całego polskiego Wybrzeża - najwięcej w rejonie Helu i Zatoki Gdańskiej.

NOTABENE: Ponieważ często są mylone zdjęcia przedwojennych Boforsów (152,4 mm) z bat. im.H.Laskowskiego z powojennymi działami MU-2–II S (152,4 mm) z 3 BAS Hel-Bór, pokazuję tu przykładowe widoki pokazujące różnice w kształcie pancerza, pozwalające na bezbłedną identyfikację. 1939 r. - bateria im. Heliodora Laskowskiego 4 x BOFORS 152,4 mm 1956 r. - 3 BAS 4 x MU-2 152,4 mm

W ramach tworzenia trzech powojennych, helskich bateriach artylerii stałej tzn. 13 BAS, 27 BAS i 3 BAS zbudowano w sumie 40 obiektów fortyfikacji stałej.

• 30 czerwca 1963 roku miasto Hel odzyskało prawa miejskie. • 2 października 1969 roku Garnizon Hel został odznaczony KRZYŻEM SREBRNYM Orderu VIRTUTI MILITARI - "w 30 rocznicę bohaterskiej obrony przed hitlerowskim najeźdźcą". • 15 października 1979 roku Miasto HEL zostało odznaczone KRZYŻEM GRUNWALDU II klasy (data aktu nadania: 8 maja 1979). Zarówno Krzyż Virtuti Militari jak i Krzyż Grunwaldu zostały umieszczone na pomniku Obrońców Helu. W 2021 r. przeprowadzono remont pomnika i bez uzasadnienia wymieniono Krzyż Grunwaldu na "Krzyż Walecznych" - pozbawiony daty, która jest elementem tego odznaczenia!

W 1974 roku, w związku ze zmianami w koncepcjach obronnych Układu Warszawskiego, a także ze wzrostem znaczenia broni rakietowej i wzmocnieniem środków napadu powietrznego, rola artylerii nadbrzeżnej drastycznie zmalała - z tego powodu rozformowano w Polsce wszystkie Baterie Artylerii Stałej. W 1977 roku zaprzestano konserwacji dział, porzucając je na pastwę losu....
W 1986 roku przy Klubie Garnizonowym miasta Hel utworzono na powierzchni 860 m2 kosztem ok. 1 mln. zł. Skansen Uzbrojenia, w którym ulokowano dostępne w Helu egzemplarze uzbrojenia Marynarki Wojennej - przede wszystkim armaty, miny i torpedy.
W latach 90-tych większość stojących jeszcze na swoich stanowiskach armat Marynarki Wojennej pocięto na złom - także te helskie przestały istnieć, do dziś pozostawiono tylko 2 działa wspomniane powyżej: armata B-13 kalibru 130 mm i armata B-34U kalibru 100 mm.

Zestawienie powojennych Baterii Artylerii Stałej (BAS)

Rejon Głównej Bazy w Gdyni

Pozostałe baterie

Końcowe cyfry kodów poszczególnych obiektów, pozwalające na identyfikację ich przeznaczenia:

W 1963 roku utworzono w Helu 22 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej Kraju, uzbrojony w zestawy rakietowe PZR S–75M Wołchow. /Rakieta S-75 - fot.Marcin Witkowski, z Wikipedii/

### Historia 22 Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej Kraju --- ( Jednostka Wojskowa 1126 ) ---
### Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy S-75M “Wołchow” --- szczegółowy opis ---
### Wojska Rakietowe i Artylerii Wojsk OPK (WLOP) 1964 - 1998 --- wspomnienia i dane techniczne uzbrojenia ---

W 2001 roku Dywizjon rozformowano, burząc część jego budowli i przeznaczając teren na sprzedaż.
Pozostałosci w terenie można obejrzeć do dzis na obrazie laserowego skanowania terenu - LIDARU:

A zdjęcie LIDARU można porównać z historyczną mapką rozlokowania dywizjonu na stronie 22. dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej m. Hel.

Zdjęcie z LIDARU uzyskano dzięki współpracy z Centrum Wirtualnych Rekonstrukcji - prowadzącącym wspaniały projekt komputerowej rekonstrukcji helskiego Cypla w 1939 r. wraz ze wszytkimi jego obiektami militarnymi oraz rekonstrukcji cyfrowej Westerplatte.

W 1973 sformowano w Helu Borze 64 dywizjon ogniowy artylerii rakietowej uzbrojony w przeciwlotnicze zestawy rakietowe PZR S-125M Newa.

Dywizjon został rozformowany w 1993 roku, a następnie - praktycznie wszystkie jego obiekty zburzono.

Czytaj więcej na ten temat na stronie: DYWIZJONY

9 Flotylla Obrony Wybrzeża

31 maja 1965 roku z Brygady Obrony Wodnego Rejonu Głównej Bazy powstała 9 Flotylla Obrony Wybrzeża nosząca od 18 listopada 1978 roku imię kontradm. Włodzimierza Steyera.
W jej skład wchodziły:

• 11 Dywizjon Ścigaczy w Helu (rozformowany)
• 13 Dywizjon Trałowców w Helu (przekazany do 8 Flotylli Obrony Wybrzeża)
• 9 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w Ustce (przekazany do 3 Flotylli Okrętów)
• 43 Batalion Saperów MW w Rozewiu (przekazany do 3 Flotylli Okrętów)
• 55 kompania przeciwchemiczna w Rozewiu (przekazana do 3 Flotylli Okrętów)
• 7 Rejon Obserwacji i Łączności w Helu (przekazany do 11 Pułku Łączności MW)
• Komenda Portu Wojennego w Helu (przekazana do 3 Flotylli Okrętów).
• Komenda Garnizonu Hel

Flotylla ta była odpowiedzialna za obronę akwenu morskiego przeyległego do wschodniego wybrzeża Polski. Jej głównym zadaniem było zwalczanie okrętów podwodnych oraz walka przeciwminowa (poszukiwanie, zwalczanie oraz stawianie min).

Jednostki nadbrzeżne 9 Flotylli miały specjalistyczne przeznaczenie. Zadaniami inżynieryjno-saperskimi zajmował się 43 Batalion Saperów w Helu-Borze. Stałą obserwację pasa wód przebrzeżnych prowadziły punkty obserwacji wzrokowo-technicznej i łączności 7 Rejonu Obserwacji i Łączności na Helu.
Obronę przeciwlotniczą zapewniał 9 Dywizjon Artylerii Przeciwlotnicznej w Ustce, a obronę przeciwchemiczną - 55 Kompania Przeciwchemiczna w Rozewiu.

28 grudnia 2006 roku 9 Flotylla Obrony Wybrzeża w Helu została rozformowana i podzielona pomiędzy inne jednostki wojskowe opuściła Hel.

Dane na temat 9 Flotylli Obrony Wybrzeża można znaleźć na stronie Wikipedii

Od czasów przedwojennych zmienił się kształt cypla, resztki przedwojennego stanowiska nr. 1 Baterii Laskowskiego zastały zniszczone przez wody Zatoki, natomiast plaża na wysokości obecnego stanowiska nr. 3 działa 130 mm bardzo się poszerzyła.
Rozebrano większość torów kolejki wąskotorowej, wymieniono a następnie skasowano większość dział.
W muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni można obejrzeć:
- jedno działo Bofors 152,4 mm z baterii Laskowskiego (ciężar z podstawą 28 000kg, zasięg 23 km, ciężar pocisku 46 kg), z opisem:

Armata nadbrzeża kal. 152,4 mm typu Bofors, wz. 35, nr 2 z baterii helskiej im. Heliodora Laskowskiego 1939 r.; armata posiada zamek bocznoklinowy z polskimi napisami; na komorze zamkowej (z tyłu) napisy: "Dz 152,4 mm L 55 wz 35 No 5 "1935" 960 kg" ( waga dotyczy lufy); Opornik - 2 cylindry pod lufą, powrotnik nad lufą; maska z tyłu otwarta nie osłania komory zamkowej; do maski przymocowany pomost wychodzący poza działo; na masce ślady po odłamkach; lufa 2 stopniowa z przejściem stożkowym.

- dwa działa Schneider 105 mm (na kołach) z baterii Greckiej lub Duńskiej (ciężar całkowity 5 000kg, zasięg 20 km, ciężar pocisku 26,4 kg)
- dwulufowe działo Bofors wz.34/36 120 mm zdjęte z "GRYFA" (ciężar całkowity 17650kg, zasięg 19,4 km, ciężar pocisku 24 kg)

W muzeum Wojska Polskiego w Warszawie można m.inn. obejrzeć:
- jedno działo Bofors 152,4 mm z baterii Laskowskiego, Na komorze zamkowej opis:

Dz 152,4 mm L 55 wz. 35
No 2
B 1935 B
960 kg"

- jedno działo MU-2 152 mm z powojennej baterii w Hel-Bór.

Po wojnie do Polski wrócił kuter pościgowy przedwojennej Straży Granicznej BATORY i po licznych, śródlądowych kolejach losu, uratowany przed pocięciem na złom wrócił do Helu jako pomnik, który stał na nabrzeżu Portu Wojennego. Przez lata dewastowany i rozkradany został w końcu 2009 roku przecięty na dwie części i przewieziony do Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Tam kadłub został odnowiony - planowana jest także rekonstrukcja wyposażenia.

Represje GZI w stosunku do Obrońców Wybrzeża

Trzydziestu jeden (spośród ok. 78 poległych i zmarłych z ran) obrońców Helu spoczywa w zbiorowej mogile na helskim cmentarzu, wielu innych wróciło do czynnej służby w marynarce PRL, lecz w powojennych latach niektórym nawet tego prawa odmówiono.
W latach powojennych rozszalała sie w Polsce władza tajnej wojskowej bezpieki - tzw. GZI (Główny Zarząd Informacji). Za tą niepozorną nazwą kryła sie istytucja która więziła, torturowała, wymuszała zeznania i skazywała na wysokie wyroki tysiące osób. Apogeum bezprawnych działań wojskowej bezpieki nastąpiło w latach 1950-52.
Komandor Władysław Steyer po powrocie z niewoli do kraju, piastował wysokie stanowiska w Marynarce, aż w 1947 roku został mianowany jako kontradmirał dowódcą Marynarki Wojennej. W 1950 roku został usunięty ze swojego stanowiska i zmuszony do przeniesienia się daleko od morza, do Ostrołęki. Na Wybrzeże wrócił dopiero po rehabilitacji październikowej w 1956 roku, w roku 1957 zmarł.

Komandor porucznik Zbigniew Przybyszewski - oraz SIEDMIU dalszych komandorów - Obrońców Wybrzeża zostało nagle po kolei aresztowanych w okresie 1950-51

• kmdr por.Zbigniew Przybyszewski
• kmdr Stanisław Mieszkowski
• kmdr por. Robert Kasperski
• kmdr por. Wacław Krzywiec
• kmdr Jerzy Staniewicz
• kmdr por. pilot Kazimierz Kraszewski
• kmdr Marian Wojcieszek
• kmdr por. Adam Rychel

Po miesiącach tortur w sfingownym, tajnym procesie prowadzonym przez przez Najwyższy Sąd Wojskowy zapadły okrutne wyroki - dożywocie było łaską...

• Aresztowany jako ostatni kmdr.por. Adam Rychel został przez miesiące tortur doprowadzony do takiego stanu psychicznego, że nie nadawał się nawet na ofiarę procesu - został 28 VIII 1953 niespodziewanie "wystawiony" za bramy więzienia...

• Na karę dożywocia skazano 1952-VII-21 kmdr.por. Wacława Krzywca i kmdr.por. Kazimierza Kraszewskiego.
• Pięciu z komandorów zostało skazanych 1952-VII-21 na karę śmierci: Zbigniew Przybyszewski, Jerzy Staniewicz, Stanisław Mieszkowski, Marian Wojcieszek i Robert Kasperski.
•Dwum komandorom: Marianowi Wojcieszkowi i Robertowi Kasperskiemu zmniejszono wyroki, orzeczone w majestacie stalinowskiego prawa - do dożywocia.

• Trzem pozostałym nie pomogły pisane przez ich rodziny prośby o łaskę do Bieruta i Zawadzkiego. Skazani haniebnymi wyrokami :

zostali w grudniu 1952 r. zastrzeleni w więzieniu strzałąmi w tył głowy..... Ich rodzin nie poinformowano nawet nawet, gdzie zostali pochowani - i to mimo formalnej rehabilitacji w 1956 roku.

Od kwietnia do czerwca 1956 roku WSZYSCY skazani w powyższych procesach zostali UNIEWINNIENI.... Żaden formalny wyrok nie przywróci jednak życia, ani nie zmieni okrutnych przeżyć niewinnie uwięzionych i bezprawnie torturowanych....

W więzieniach "Informacji Wojskowej" - militarnej wersji bezpieki, zginęli także - spośród obrońców Helu:

- wielu innych skazanych, jak np. komandor porucznik Robert Kasperski, czy komandor Marian Wojcieszek (obrońcy Helu z 1939 roku) dożyło do tzw. "października" 1956 roku i doczekało symbolicznej rehabilitacji.....

Ukrywanie faktów trwa niemal do dziś. Komandor Mieszkowski - jeden z niewinnie straconych - został uhonorowany w Kołobrzegu skwerem swojego imienia i pomnikiem z tablicą informacyjną. Na tej tablicy, umieszczonej przez Ligę Morską i Rzeczną na pomniku w 2007(!!!) roku, haniebnie ukryto fakt, że komandor Mieszkowski został niewinnie stracony. Liczne interwencje syna komandora - nie dawały prze lata żadnego rezultatu... ==zobacz treść tablicy== W końcu, w pobliżu pominka umieszczono rodzaj gadloty z dłuygimi, wielojęzycznymi opisami - gdzie dociekliwa osoba może znaleźć informację o niewinnym straceniu Mieszkowskiego. Tablicy na pomniku nie zmieniono....

Pierwszych ekshumacji ofiar stalinowskich lat udało się dokonać dopiero w 2003 r. Zespół kierowany przez dr hab. Krzysztofa Szwagrzyka (IPN) w ostatnich latach dokonał m.in. ekshumacji ofiar terroru komunistycznego na cmentarzach we Wrocławiu i Warszawie.
W listopadzie 2012 roku, po nieskończenie długich latach starań rodzin zamordowanych - na cmentarzu powązkowskim, na tzw. "Łączce" - ruszyła ekshumacja pochowanych tam ofiar stalinowskich egzekucji. Pobrano też w końcu, do celów porównawczych, materiał genetyczny od rodzin straconych osób.

Krzysztof Szwagrzyk: W latach 1944-1956 w Polsce wydano 8 tys. wyroków śmierci, które w większości wykonano. Ok. 10 tys. ludzi zginęło w walce bądź w wyniku różnych działań pacyfikacyjnych Urzędu Bezpieczeństwa, jednostek wojska i KBW. Ponad 20 tys. ludzi zmarło w więzieniach. Tych, których zakatowano w poszczególnych urzędach bezpieczeństwa, nikt dotychczas nie policzył. W ogromnej większości szczątki tych ludzi zostały ukryte w miejscach, których do dzisiaj nie możemy odnaleźć.
/rozmowa Urszuli Małeckiej w serwisie www.dzieje.pl/

Dopiero w wyniku ekshumacji na warszawskich Powązkach i serii badań genetycznych – wiosną 2014 roku poinformowano oficjalnie o odnalezieniu i identyfikacji szczątków komandorów Zbigniewa Przybyszewskiego i Stanisława Mieszkowskiego. W kilka miesięcy później zidentyfikowano także szczątki trzeciego z zamordowanych w majestacie stalinowskiego prawa: komandora Jerzego Staniewicza.
Nikt jeszcze nie wie, ile ofiar uda się zidentyfikować....

	CHWAŁA KOMANDOROM !
	Z inicjatywy Stowarzyszenia Byłych Żołnierzy Morskich Sił Specjalnych "FORMOZA" wspieranej aktywnie przez nasze Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia "Przyjaciele Helu" (MOW) odbyła się 14 grudnia 2012 roku (w końcu! - po 60 latach!!!) na Oksywiu oficjalna uroczystość "Chwała Komandorom" dla uczczenia pamięci trzech komandorów: Stanisława Mieszkowskiego Zbigniewa Przybyszewskiego Jerzego Staniewicza - zamordowanych w 1952 roku z wyroku sądu wojskowego. Oksywską uroczystość "Chwała Komandorom" wsparły nie tylko konsultacje i zasoby archiwaliów MOW, ale także referat wicedyrektora MOW w zorganizoanej na Oksywiu sesji. Podstawowy patronat nad uroczystością objęła Marynarka Wojenna. Zależy nam, aby ta wiadomość, dotarła do Polaków w kraju i za granicą. Bardzo prosimy o jak najszersze udostępnienie wiadomości o tej uroczystości i publikację załączonego obok plakatu w każdy dostępny dla Państwa sposób.

Dnia 15 grudnia trzech komandorów po raz ostani odwiedziło Hel, którego bronili z poświeceniem przed niemiecka agresją w 1939 r.
Ich trumny zostały wystawione w helskim kościele, a po uroczystej mszy żałobnej z udziałem wojskowych honorów zostały przewiezione na lawetach pod pomnik Obrońców Helu. Tu zostały, w obecności ministra Obrony Narodowej A.Macierewicza, wygłoszone przemówienia, po których trumny przewieziono do portu wojennego, skąd na okręcie pojechały do Gdyni. Przemówienie Władysława Szarskiego, dyrektora Muzeum Obrony Wybrzeża imienia komandora Zbigniewa Przybyszeskiego można przeczytać =====T U T A J=====
.

...

...

...

Dnia 16 grudnia - w 65 rocznicę sądowego mordu na komandorach Mieszkowskim i Przybyszewskim (Staniewicz został zamordowany 4 dni wczesniej) - odbyła sie uroczysta msza w kościele Marynarki Wojennej na Oksywiu. Po mszy, kondukt żalobny poprzedzany lawetami wiozącymi trumny przeszedł na cmentarz MW na Oksywiu. Tu w obecności przezydenta RP A.Dudy odbył sie uroczysty pogrzeb wojskowy w przygotowanej kwaterze honorowej.
W 2019 roku w częsci tej samej kwatery ma sie odbyć pogrzeb prochów admirała Unruga - zwierzchnika trzech komandorów w czasie obrony Helu.

...

...

...

Zachowane na Helu najcenniejsze umocnienia z czasów II Wojny Światowej - i te przedwojenne Polskie i te Niemieckie wpisano w 1999 roku do rejestru zabytków militarnych. Cały helski las pełen jest zbudowanych juz po wojnie porzuconych transzei, bunkrów róznego przeznaczenia, stanowisk ogniowych - dużych i małych. Obecnie niemal każde z tych umocnień można zwiedzać, tylko w niektórych są dalej obiekty wojskowe.

1 kwietnia 1995 r. zlikwidowano posterunki przy szlabanach wjazdowych oraz dwa szlabany utrudniające wjazd do miasta: na granicy administracyjnej Juraty i Helu oraz tuż przed przejazdem kolejowym w Helu.
Przez te szlabany od kilku lat przepuszczano bez przepustek I BEZ JAKIEJKOLWIEK KONTROLI tylko pojazdy z polską rejestracją. Widocznie to, że od kilku lat był już wolny wjazd pociągami, statkami i autobusami dla każdego jakoś garnizonowi w Helu nie zagrażało, a "wróg" widocznie nie wiedział że łatwo można zmienić tablice rejestracyjne....
Jedynym zauważalnym efektem braku szlabanów stało się rozzuchwalenie złodziei, włamywaczy i tzw. złomiarzy (czyli osób rabujących bezcenne dla historii zabytki wojskowe!) w Helu, tak że niektórzy Helanie poniewczasie wzdychają z sentymentem do czasów "szlabanowych".
W maju 2004 roku otworzono, a wkrótce potem zlikwidowano, szlaban zagradający drogę na helski cypel i po raz pierwszy można tam było wejść legalnie.

Przez lata obowiązywały obostrzenia Rejonu Umocnionego Hel. Mieszkańcy czy nawet Urząd Miasta nie mogli zrobić praktycznie nic w sprawach dotyczących nieruchomości, bez pisemnej zgody władz wojskowych. Po petycjach do Sejmu i do Prezydenta RP, na wniosek Prezydenta Rzeczpospolitej 25 listopada 2003 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność z konstytucją Art.15 ust.2 ustawy z dnia 24 lipca 2002 o uznaniu części Półwyspu Helskiego za obszar szczególnie ważny dla obronności kraju.
Ten wyrok jest prawnym końcem istnienia Rejonu Umocnionego Hel.

Po przystąpieniu Polski do NATO w 1999 r. helski port wojenny wraz z zapleczem zostały początkowo uznane za ważną dla obronności bazę wojskową, jednak 29 czerwca 2010 roku garnizon helski ostatecznie rozwiązano.
Zlikwidowano Izbę Pamięci i Skansen Uzbrojenia przy Klubie Garnizonowym w Helu. Decyzją Muzeum Marynarki Wojennej część eksponatów skansenu i nieliczne eksponaty z Izby Pamięci przekazano jako depozyt do Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia "Przyjaciele Helu".
W sierpniu 2013 roku większość gigantycznego terenu Portu Wojennego udostępniono dla chętnych spacerowiczów, bez konieczności starania sie o jakiekolwiek przepustki.
Niedostępne pozostały tylko ogrodzone nowoczesnym płotem wojskowym, ścisłe obiekty Punktu Bazowania Hel, wraz z północnym (przedwojennym) basenem portu.
Były Port Wojenny w Helu nosi obecnie nazwę "port morski Hel-zachód".
Militarna historia Helu zakończyła się......

Jej kontynuacją są aktualne dokonania helskiego Muzeum Obrony Wybrzeża, które kultywuje pomięć o historii obronności polskiego Pomorza i o Polskiej Marynarce Wojennej w Helu i nosi imię komandora Zbigniewa Przybyszewskiego.
Odwiedzający Hel znajdą tu wiele miejsc ciekawych, pięknych, tajemniczych... Zapraszamy!

Autorem i Webmasterem tej strony jest Władysław Szarski ©.
Opracowania powyższe oparto na róznorodnych materiałach źródłowych ( patrz bibliografia Helu ),