(ze strony   https://bip.hel.eu/dokumenty/335 - autor nie podany)

/dostęp do strony  V 2019/

 

Dywizjony rakietowe WOPK i inne jednostki WP

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych kontynuowano umacnianie militarnej obecności na Półwyspie. W ramach budowy polskiego systemu obrony powietrznej kraju (będącego częścią systemu obrony powietrznej Układu Warszawskiego), na Półwyspie Helskim powstały dwa dywizjony rakietowe, wchodzące w skład 4 Brygady WOPK w Gdyni Grabówku. Według nomenklatury NATO - baterie SAM-ów. Na północnych obrzeżach miasta, na północny wschód od dworca kolejowego w Helu, za podwójnym ogrodzeniem zewnętrznym zwykłym i wewnętrznym znajdującym się pod napięciem powstał 22 dywizjon wyposażony w system S-75M "Wołchow" (SA-2), oraz 214 kompania radiotechniczna. W Helu Borze, 64 dywizjon uzbrojony w system S-125 "Newa" (SA-3).

Po przemianach politycznych 1989 roku Wojska Obrony Powietrznej Kraju zostały połączone z Wojskami Lotniczymi w jedną strukturę - powstały Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP) przejmując istniejące Dywizjony Rakietowe i pododdziały radiotechniczne.

22 Dywizjon Rakietowy WOPK/WLOP

22 dywizjon rakietowy został sformowany na podstawie rozkazu organizacyjnego dowódcy Wojsk OPK z 12 stycznia 1963 r. W pierwszym okresie, który w Helu przeznaczono na budowę niezbędnej infrastruktury, kadra i żołnierze jednostki szkolili się w specjalistycznym ośrodku szkoleniowym wojsk rakietowych w Bemowie Piskim (CSS WOPK), a następnie doskonalili swoje umiejętności w dywizjonie rakietowym stacjonującym w Olszowej na Śląsku. Dywizjon został wyposażony w przeciwlotniczy zestaw rakietowy średniego zasięgu S-75M "Wołchow" produkcji radzieckiej.

Zbudowano obiekty koszarowe, budynek sztabu, budynki zaplecza, magazyny, garaże. W specjalnie wydzielonej strefie wybudowano 6 stanowisk startowych dla wyrzutni rakietowych SM90 otoczonych wałami, wiaty dla samochodów transportowo-załadowczych z rakietami do ponownego załadowania wyrzutni, schrony dla obsługi. Wewnątrz tzw. górki znajdował się schron dowodzenia - bunkier z pomieszczeniami dla całej załogi baterii startowej i baterii radiotechnicznej pełniącej dyżury bojowe, pomieszczenia mieszkalne dla kadry, stanowisko dowodzenia, filtry powietrza (obiekt mógł funkcjonować autonomicznie w warunkach użycia broni masowego rażenia), pomieszczenia socjalne. Z zewnątrz dostępne były garaże, w których stały kabiny z aparaturą podłączone razem tworząc jeden system. Były to: kabina UW (główna kabina dowodzenia i naprowadzania), kabina przeliczników, kabina ze sprzętem łączności, kabina elektrowni dieslowskiej. Na szczycie, na utwardzonym stanowisku stała kabina PW (nadawczo-odbiorcza) z antenami stacji śledzenia i naprowadzania rakiet. Całość łączyła siec dróg w charakterystycznym kolistym układzie, oraz system okablowania zasilającego, sterowania i łączności w kanałach kablowych z betonowych płytek.

Pierwszy dyżur bojowy dywizjon przyjął w lipcu 1964 r.

22 dywizjon pełnił służbę do rozformowania w ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP w końcu września 2001 roku. W tym też czasie wycofano z uzbrojenia Wojska Polskiego system rakietowy "Wołchow".

214 Kompania Radiotechniczna

Stacjonująca na tym samym terenie co dywizjon 214. kompania radiotechniczna powstała pod koniec 1956 r. w Lisewie Kaszubskim.W 1978 r. kompanię przeniesiono z Lisewa do Helu gdzie stacjonowała do rozformowania w końcu 2001 r.

Po opuszczeniu obiektów przez WLOP teren przejęła Marynarka Wojenna, która zajęła głównie część koszarową. Były tu podpodziały łączności 9 Flotylli Marynarki Wojennej RP. Strefa bojowa, ta za ogrodzeniem z drutu kolczastego pod napięciem, została praktycznie porzucona i znajdujące się tam obiekty padły z czasem łupem lokalnych amatorów złomu. Obecnie można tam oglądać schron dowodzenia ogołocony z większości wyposażenia, sześć ułożonych koliście wokół schronu ziemnych obwałowań skrywających niegdyś wyrzutnie rakiet, kilka schronów przeciwlotniczych dla obsługi wyrzutni, stanowiska ogniowe baterii artylerii osłonowej 37 mm oraz pozostałości po 214 kompanii radiotechnicznej, czyli niewielki schron i dwie "górki radarowe".

64 Dywizjon Ogniowy

Był uzbrojony w Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy S125 "Newa" produkcji sowieckiej, w terminologii NATO SA-3. Sformowany w 1973 roku. Podlegał 4 Brygadzie WOPK w Gdyni - Grabówku. Strefa bojowa znajdowała się kilkaset metrów na południowy wschód za Juratą, pomiędzy torem linii kolejowej Jurata - Hel, a plażą nad otwartym morzem, na wysokości obecnej rezydencji Prezydenta RP. Od strony Juraty były kolejno: strzelnica, stanowiska radarów: "Julia", radiowysokościomierza "Bogota", cztery stanowiska ogniowe dla czterech czteroprowadnicowych wyrzutni rakiet, w wnętrzu sztucznie usypanego wzgórza był bunkier ze stanowiskiem dowodzenia, garażami kabin, częścią mieszkalno-socjalną dla obsługi w czasie dyżurów bojowych, z umieszczoną na jego szczycie stacją naprowadzania i śledzenia rakiet i celów. Budynek koszar i zaplecze logistyczne jednostki znajdowało się w Helu - Borze. Dywizjon został rozformowany we wrześniu 2001 roku. Wycofany sprzęt po znaczącej modernizacji ( do standardu SC ) został przekazany do innego dywizjonu WLOP.

* * *