(ze
strony https://bip.hel.eu/dokumenty/335 - autor nie podany)
/dostęp
do strony V 2019/
Dywizjony
rakietowe WOPK i inne jednostki WP
Na
przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych kontynuowano umacnianie
militarnej obecności na Półwyspie. W ramach budowy polskiego systemu obrony
powietrznej kraju (będącego częścią systemu obrony powietrznej Układu
Warszawskiego), na Półwyspie Helskim powstały dwa dywizjony rakietowe,
wchodzące w skład 4 Brygady WOPK w Gdyni Grabówku. Według nomenklatury NATO -
baterie SAM-ów. Na północnych obrzeżach miasta, na północny wschód od dworca
kolejowego w Helu, za podwójnym ogrodzeniem zewnętrznym zwykłym i wewnętrznym
znajdującym się pod napięciem powstał 22 dywizjon wyposażony w system S-75M
"Wołchow" (SA-2), oraz 214 kompania radiotechniczna. W Helu Borze, 64
dywizjon uzbrojony w system S-125 "Newa" (SA-3).
Po
przemianach politycznych 1989 roku Wojska Obrony Powietrznej Kraju zostały
połączone z Wojskami Lotniczymi w jedną strukturę - powstały Wojska Lotnicze i
Obrony Powietrznej (WLOP) przejmując istniejące Dywizjony Rakietowe i
pododdziały radiotechniczne.
22 Dywizjon Rakietowy WOPK/WLOP
22
dywizjon rakietowy został sformowany na podstawie rozkazu organizacyjnego
dowódcy Wojsk OPK z 12 stycznia 1963 r. W pierwszym okresie, który w Helu
przeznaczono na budowę niezbędnej infrastruktury, kadra i żołnierze jednostki
szkolili się w specjalistycznym ośrodku szkoleniowym wojsk rakietowych w
Bemowie Piskim (CSS WOPK), a następnie doskonalili swoje umiejętności w
dywizjonie rakietowym stacjonującym w Olszowej na Śląsku. Dywizjon został
wyposażony w przeciwlotniczy zestaw rakietowy średniego zasięgu S-75M
"Wołchow" produkcji radzieckiej.
Zbudowano
obiekty koszarowe, budynek sztabu, budynki zaplecza, magazyny, garaże. W
specjalnie wydzielonej strefie wybudowano 6 stanowisk startowych dla wyrzutni
rakietowych SM90 otoczonych wałami, wiaty dla samochodów
transportowo-załadowczych z rakietami do ponownego załadowania wyrzutni,
schrony dla obsługi. Wewnątrz tzw. górki znajdował się schron dowodzenia -
bunkier z pomieszczeniami dla całej załogi baterii startowej i baterii
radiotechnicznej pełniącej dyżury bojowe, pomieszczenia mieszkalne dla kadry,
stanowisko dowodzenia, filtry powietrza (obiekt mógł funkcjonować autonomicznie
w warunkach użycia broni masowego rażenia), pomieszczenia socjalne. Z zewnątrz
dostępne były garaże, w których stały kabiny z aparaturą podłączone razem
tworząc jeden system. Były to: kabina UW (główna kabina dowodzenia i
naprowadzania), kabina przeliczników, kabina ze sprzętem łączności, kabina
elektrowni dieslowskiej. Na szczycie, na utwardzonym stanowisku stała kabina PW
(nadawczo-odbiorcza) z antenami stacji śledzenia i naprowadzania rakiet. Całość
łączyła siec dróg w charakterystycznym kolistym układzie, oraz system
okablowania zasilającego, sterowania i łączności w kanałach kablowych z
betonowych płytek.
Pierwszy dyżur bojowy dywizjon przyjął w
lipcu 1964 r.
22
dywizjon pełnił służbę do rozformowania w ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych
RP w końcu września 2001 roku. W tym też czasie wycofano z uzbrojenia Wojska
Polskiego system rakietowy "Wołchow".
214 Kompania Radiotechniczna
Stacjonująca
na tym samym terenie co dywizjon 214. kompania
radiotechniczna powstała pod koniec 1956 r. w Lisewie
Kaszubskim.W 1978 r. kompanię przeniesiono z Lisewa do Helu gdzie stacjonowała
do rozformowania w końcu 2001 r.
Po
opuszczeniu obiektów przez WLOP teren przejęła Marynarka Wojenna, która zajęła
głównie część koszarową. Były tu podpodziały łączności 9 Flotylli Marynarki
Wojennej RP. Strefa bojowa, ta za ogrodzeniem z drutu kolczastego pod
napięciem, została praktycznie porzucona i znajdujące się tam obiekty padły z
czasem łupem lokalnych amatorów złomu. Obecnie można tam oglądać schron
dowodzenia ogołocony z większości wyposażenia, sześć ułożonych koliście wokół
schronu ziemnych obwałowań skrywających niegdyś wyrzutnie rakiet, kilka
schronów przeciwlotniczych dla obsługi wyrzutni, stanowiska ogniowe baterii
artylerii osłonowej 37 mm oraz pozostałości po 214 kompanii radiotechnicznej,
czyli niewielki schron i dwie "górki radarowe".
64 Dywizjon Ogniowy
Był
uzbrojony w Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy S125 "Newa" produkcji
sowieckiej, w terminologii NATO SA-3. Sformowany w 1973 roku. Podlegał 4
Brygadzie WOPK w Gdyni - Grabówku. Strefa bojowa znajdowała się kilkaset metrów
na południowy wschód za Juratą, pomiędzy torem linii kolejowej Jurata - Hel, a
plażą nad otwartym morzem, na wysokości obecnej rezydencji Prezydenta RP. Od
strony Juraty były kolejno: strzelnica, stanowiska radarów: "Julia",
radiowysokościomierza "Bogota", cztery stanowiska ogniowe dla
czterech czteroprowadnicowych wyrzutni rakiet, w wnętrzu sztucznie usypanego
wzgórza był bunkier ze stanowiskiem dowodzenia, garażami kabin, częścią mieszkalno-socjalną
dla obsługi w czasie dyżurów bojowych, z umieszczoną na jego szczycie stacją
naprowadzania i śledzenia rakiet i celów. Budynek koszar i zaplecze logistyczne
jednostki znajdowało się w Helu - Borze. Dywizjon został rozformowany we
wrześniu 2001 roku. Wycofany sprzęt po znaczącej modernizacji ( do standardu SC ) został przekazany do innego dywizjonu WLOP.
* * *