(Ostatnia aktualizacja 5 IX 2022)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Ostatnia aktualizacja 5 IX 2022)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
do strony głównej
|
)
Hela |
Lekki krążownik Hela zbudowany w 1895 roku był
pod wieloma względami "przodkiem" niemieckich lekkich krążowników budowanych
na przeł. XIX/XX wieku. W służbie od 1896 r. Od 1910 tender. Mimo swojego
wieku, po wybuchu I wojny światowej był wykorzystywany w obronie wybrzeża.
13 września 1914 roku zatonął niedaleko wyspy Helgoland po storpedowaniu
przez brytyjski okręt podwodny E9 dowodzony przez komandora Maxa Hortona.
Krążownik Hela był pierwszym okrętem utraconym przez cesarską Hochseeflotte
w I Wojnie Światowej. W reakcji na wystąpienie Pierwszego Lorda Admiralicji, Admirała Sir Arthura Wilsona, który oskarżył okręty podwodne jako "podstępne, niesprawiedliwe i cholernie nie-angielskie" i że personel powinien być powieszony jako piraci, komandor porucznik Max Horton 13 września 1914 roku, gdy zatopił w pobliżu Helgolandu niemiecki krążownik "Hela" z niemal całą załogą (uratowano jedynie dwóch marynarzy), powracając do portu kazał podnieść na maszcie piracką flagę (Jolly Roger) co przyjęło się w marynarce brytyjskiej. =zobacz krążownik HELA= |
)
Paul Beneke |
Bocznokołowiec Paul Beneke, zbudowany w 1906 roku w gdańskiej stoczni Klawitter nosił imię słynnego gdańskiego korsarza z XV wieku. Jego właścicielem była gdańska firma Weichsel (ta sama, która zbudowała helski Kurhaus). Odbywał rejsy na trasie Gdańsk-Sopot-Gdynia-Hel. Mógł zabrać na pokład 70 osób, do których dyspozycji były wygodne przedziały pasażerskie oraz kawiarnia i restauracja. W 1945 roku ewakuowany. Po wojnie jego portem macierzystym była Lubeka. Złomowany w 1951 roku.
Pocztówka pokazuje skutki niestarannego tłumaczenia niemieckich tekstów reklamowych na język polski; Soboty - to oczywiście Sopoty jak się wtedy mówiło czyli... Sopot. |
Hela |
Parowiec wycieczkowy HELA z Gdańska. Statek należał do Stettiner Dampfer-Compagnie, której statki woziły pasażerów do Leningradu, Tallina i Sztokholmu.
Eksploatowany także przez Gdańską firmę "Weichsel".
Zbudowała go w 1921 r. Stocznia: Vulcan-Werke AG, Szczecin-Bredow. Statek zabierał do 600 pasazerów, miał zainstalowany żyroskop, aby zmniejszyć kołysanie. |
)
Hanka |
W 1927 roku Żegluga Polska przejęła stary (zbudowany w 1888 r.), mały bocznokołowiec zalewowy. Statek przebudowano i zmodernizowano przystosowując go do roli statku pasażerskiego
Białej Floty. Otrzymał imię Hanka na cześć córki ministra Kwiatkowskiego -
inicjatora budowy portu w Gdyni. Chrzest odbył się 1 lipca 1928 roku.
Hanka była jednostką przestarzałą i powolną. Utrzymywano ją jedynie dla połączeń z Orłowem, gdzie mogły zawijać tylko statki o bardzo małym zanurzeniu. W 1931 roku statek skasowano i oddano na złom. |
)
Gdańsk )
Gdynia |
Statki Gdańsk i Gdynia zbudowane w 1927 r. w gdańskiej stoczni Danziger Werft były pierwszymi polskimi statkami pasażerskimi. Zamówione zostały przez rząd jeszcze przed powstaniem przedsiębiorstwa Żegluga Polska, do którego potem należały. Pływały głównie między Gdynią i portami półwyspu helskiego. Czasem odbywały rejsy do zagranicznych portów bałtyckich. Gdańsk rzadziej i na krótszych trasach (Dania, Bornholm); Gdynia po przebudowie w 1931 r. pływała dalej - jako pierwszy polski statek pasażerski odwiedziła m. in. Rygę, Tallin, Helsinki, Sztokholm, Oslo, Göteborg.
28 sierpnia 1939 roku statki zmobilizowano jako okręty-bazy. 2 września w czasie bombardowania na Zatoce Gdańskiej Gdynia zatonęła, a Gdańsk został ciężko uszkodzony. 4 września załoga zatopiła statek na redzie Mechlinek. Wrak został podniesiony przez Niemców ale brak informacji o wykorzystywaniu go w czasie wojny. W marcu 1945 ponownie zatopiony w południowym wejściu do portu gdyńskiego. W 1947 r. wydobyty i pocięty na złom. |
)
Jadwiga )
Wanda |
Statki pasażerskie Jadwiga i Wanda. Zbudowane
w 1928 r. w Wlk. Brytanii. Imiona otrzymały na cześć córek marszałka Piłsudskiego.
1 lipca 1928 roku odbył się chrzest statków dokonany przez "patronki-imienniczki"
(obecny był również marszałek Piłsudski). Używane przez Żeglugę Polską
pływały między portami Zatoki Gdańskiej - m. in. do Helu.
Jadwiga - we wrześniu 1939 r. przejęty przez Niemców w Jastarni i przebudowany na holownik Polyp. W 1946 rewindykowany. Pływał jako holownik Wilk, a od 1948 jako statek pasażerski Anna. 26 lipca 1949 zatonął na redzie Gdyni po kolizji z tureckim statkiem Odenis (11 ofiar). Wydobyty i wyremontowany wrócił do służby jako Halina, a później Zofia. W 1965 skasowany i oddany na złom. Wanda - we wrześniu 1939 r. zatopiony przez załogę dla zablokowania wejścia do ówczesnego Basenu Prezydenta w porcie gdyńskim. Po wojnie wrak podniesiono i wyremontowano. Od 1949 roku pływał jako statek pasażerski Barbara. W 1965 skasowany i oddany na złom. |
)
Hel |
Drobnicowiec Hel. Zbudowany (z bliźniaczym Puckiem) w Wlk. Brytanii w 1935 roku. Używany przez Żeglugę Polską pływał do portów zachodniej Europy, a od 1939 r. do Włoch. W czasie wojny w konwojach. Po wojnie wrócił do służby w polskiej flocie handlowej. Wycofany z eksploatacji w 1961 roku używany był jeszcze przez jakiś czas w porcie gdyńskim jako pływający magazyn Gdy 3. Potem złomowany. |
)
Aleksandra |
Statek pasażerski zbudowany w 1901 r. jako Oberburgermeister Witting dla poznańskiego
armatora do żeglugi po Warcie. W 1917 kupiony przez armatora
ze Stralsundu. Po zmianie imienia na Gustaw von Haken pływał między Stralsundem i kilkoma przystaniami na Rugii. W październiku 1919 roku statek kupiła gdańska firma Weichsel (ta sama, która zbudowała helski Kurhaus). Jako Neufahr
pływał na różnych trasach (np. Gdańsk-Elbląg), a po 1939 roku również do Helu. W 1945 r. trafiony bombą zatonął na Martwej Wiśle.
Po podniesieniu i wyremontowaniu od 1947 r. pod imieniem Aleksandra przewoził pasażerów po Zatoce Gdańskiej (również do Helu). W 1951 r. zmieniono imię statku na Karol Wójcik i po remocie skierowano do żeglugi po Zalewie Wiślanym. W 1979 r. złomowany w Elblągu. |
)
Grażyna |
Statek pasażerski zbudowany w 1927 r. w Kilonii jako Schilksee. Od 1940 r. wykorzystywany przez Kriegsmarine jako transportowiec torped. W 1945 po przejęciu przez flotę radziecką zmieniono imię statku na Uran. W 1947 roku przekazany Polsce w ramach podziału floty poniemieckiej. Po remoncie nadano mu imię Grażyna i od 11 lipca 1947 roku pływał na trasie Gdynia-Hel. Od 1951 odbywał też rejsy między innymi portami Zatoki Gdańskiej. W 1964 roku skasowany i pocięty na złom. |
)
Olimpia |
W 1938 roku w Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej w Gdyni rozpoczęto budowę tendra minowego Miner. We wrześniu 1939 r. Niemcy przejęli nieukończony kadłub. Po zmianie imienia okrętu na Rahmel (niemiecka nazwa Rumii) budowę kontynuowano. Kadłub został zwodowany, zaczęto wyposażanie; jednak po jakimś czasie prace zostały wstrzymane.
Po wyzwoleniu Gdyni odnaleziono kadłub z zamontowanym silnikiem. Zapadła decyzja o dokończeniu jednostki ale jako statku pasażerskiego żeglugi przybrzeżnej. Prace wykonała Stocznia Gdyńska. 1 maja 1949 roku pod imieniem Olimpia rozpoczął rejsy między portami Zatoki Gdańskiej. W 1971 roku pocięty na złom w Elblągu. |
)
Hela |
Zbudowany w stoczni H. C. Stülcken Sohn w Hamburgu w latach 1937-40. Od grudnia 1940 jako okręt sztabowy różnych dowódców Kriegsmarine (m.in. głównodowodzącego sił podwodnych – admirała Dönitza). 5 maja 1941 roku to na pokładzie Heli Adolf Hitler popłynął z Gdyni na inspekcję pancernika Bismarck. Wojnę okręt przetrwał praktycznie bez szwanku (nie licząc niewielkich uszkodzeń po nalocie na Świnoujście 16 kwietnia 1945 roku). W ramach reparacji wojennych Hela została przyznana Związkowi Radzieckiemu. 15 kwietnia 1946 roku okręt otrzymał imię Angara. W latach 1946-49 w składzie Floty Bałtyckiej jako okręt szkolny i sztabowy. Od 1949 we Flocie Czarnomorskiej oficjalnie jako okręt sztabowy, ale częściej używany do celów reprezentacyjnych (w tym celu wyposażono kilka kabin specjalnych). W 1996 roku okręt przekształcono w hulk – pływające koszary PKZ-14. Od 2001 trwały próby wykorzystania statku do celów komercyjnych (w 2006 w mediach pojawiły się informacje – jak się okazało przedwczesne – o kupnie Angary przez włoską firmę, która przebuduje ją na luksusowy jacht). W latach 2009-2012 na statku prowadzono prace remontowe, a właściwie rozbiórkowe – usunięto wszystkie nadbudówki. Kadłub zacumowano w Południowej Zatoce bazy morskiej w Sewastopolu. |
)
Panna Wodna |
Dawny niemiecki trałowiec M 295. Budowę w stoczni Lindenau w Kłajpedzie (niem. Memel) rozpoczęto wiosną 1944 roku. W październiku niedokończony okręt ewakuowano do Gdyni, gdzie pod koniec wojny zatonął. W 1946 roku wrak podniesiono i przebudowano na statek pasażerski. 1 czerwca 1948 roku jako Panna Wodna rozpoczął rejsy pomiędzy portami Zat. Gdańskiej. Przez wiele lat Panna Wodna była największą jednostką polskiej żeglugi przybrzeżnej (mogła zabrać do 500 pasażerów).
W 1965 roku statek został wycofany z eksploatacji. Służył jako baza szkoleniowa płetwonurków i żeglarzy w Jastarni, a potem w Gdańsku. W czasie robotniczych protestów w 1970 roku wykorzystany na koszary dla oddziałów ZOMO. W 1980 pocięty na złom w Gdańskiej Stoczni Remontowej. |
)
Sztorm |
W 1949 roku w Szwecji według projektu konstruktora Hjalmara Johanssona zbudowano dla Polski dwa kutry ratownicze typu Norrland – Sztorm (stocznia w Langedrag) i Szkwał (stocznia w Djupvik). Kutry miały poszycie dębowe na szkielecie z daglezji (czyli tzw. sosny oregońskiej). Pokład z drewna tekowego. Napęd - dwucylindrowy silnik June-Munktell o mocy 150 KM. Napęd pomocniczy - żagle. Chrzest statków odbył się w styczniu 1950 roku. Matką chrzestną była Margaret Hansson, a w imieniu Polski kutry odbierał konsul RP w Göteborgu Marian von Börtzell-Szuch. Używane były przez Polskie Ratownictwo Okrętowe do 1975 roku (Sztorm bazował w Helu, Szkwał - w Świnoujściu). Po wycofaniu ze służby w PRO Sztorm trafił do PŻM gdzie pływał do 1986 r. jako statek szkolny Tramp, a Szkwał został przekazany ZHP i w 1983 roku przebudowany na jacht Zjawa IV. Za dodatkowe informacje dziękujemy panu Hubertowi von Börtzell-Szuch ze Sztokholmu |
)
Mazowsze |
Statek wycieczkowy Mazowsze zbudowała w 1955 r. stocznia im. Gheorgiu Deja w Budapeszcie. Dunajem i przez Morze Czarne przeprowadzony do Odessy, gdzie przejęła go polska załoga. W służbie najpierw w PLO, a od 1957 roku w Żegludze Gdańskiej. Pływał w krótkie rejsy wycieczkowe po Zatoce Gdańskiej i dłuższe (wg ówczesnego nazewnictwa - "wczasowe") do państw nadbałtyckich. W latach 1971-76 pod imieniem Karolinen, a później Aurora w czarterze u szwedzkiego armatora.
Od jesieni 1980 wycofany z eksploatacji stał na Motławie jako pływający hotel. W 1983 roku sprzedany na złom do Finlandii (wg innych źródeł do Danii). |
)
Aldona |
Statek pasażerski Aldona należał do serii 10 statków typu Sz-600 zbudowanych w latach 1961-64 przez Gdańską Stocznię Rzeczną (pozostałe to: Lilla Weneda, Roza Weneda, Balladyna, Alina, Ellenai, Laura, Maryla, Judyta i Grażyna). Były to pierwsze statki pasażerskie żeglugi przybrzeżnej całkowicie zaprojektowane i zbudowane w Polsce (choć podobno przy projektowaniu wykorzystano dokumentację niemieckich trałowców). Prawie wszystkie jednostki trafiły do Żeglugi Pomorskiej i pływały na Zalewie Szczecińskim. Tylko Aldona i Maryla zostały w Żegludze Gdańskiej (po jakimś czasie na Zatokę Gdańską wróciła jeszcze Grażyna). |
)
Joanna |
Statek pasażerski Joanna był pierwszym z serii 8 statków typu Sz-390 zbudowanych w latach 1965-67 przez Gdańską Stocznię Rzeczną (od 1967 roku - stocznia Wisła). Pozostałe to: Natalia, Monika, Ewa (patrz niżej), Helena, Salomea, Anna i Dorota. Projekt Sz-390 był modyfikacją typu Sz-600 (Lilla Weneda). Najważniejszą zmianą było użycie słabszych (390 KM zamiast 600 KM) ale za to oszczędniejszych silników. Jednostki te budowano z przeznaczeniem do pływania przede wszyskim po Zalewie Wiślanym. Używano ich jednak również w Żegludze Gdańskiej (na zdjęciu Joanna wypływająca z Helu) i w Żegludze Pomorskiej w Szczecinie. |
)
Ewa |
Zwodowany w 1966 roku statek pasażerski Ewa należy do serii statków typu Sz-390 (patrz wyżej - opis statku Joanna), ale jest jednocześnie jedyną jednostką "podtypu" Sz-390R. Projekt powstał ze względów prestiżowych i miał spełniać dwie funkcje - być zwykłym statkiem pasażerskim żeglugi przybrzeżnej, a w razie potrzeby obsługiwać różne delegacje krajowe i zagraniczne czyli jakbyśmy dziś powiedzieli - VIP'ów. Przeprojektowano układ pomieszczeń - Ewa zabierała mniej pasażerów niż pozostałe statki typu Sz-390, ale w znacznie wyższym standardzie. Zmienił się kształt nadbudówek (najwyraźniej widać zmniejszony salon dziobowy) i sterówki. |
)
Hel |
Drobnicowiec Hel.
Pierwszy z serii pięciu statków zbudowanych w latach
1969-71 dla Polskich Linii Oceanicznych w duńskiej stoczni
Nakskov (pozostałe to: Jurata, Jastarnia-Bór, Kuźnica i Władysławowo).
Z powodu wielkiej jak na owe czasy szybkości (do 23,5
węzła) nazywano je ekspresowcami. Obsługiwały najdłuższe linie PLO -
dalekowschodnią i australijską. W 1972 roku Hel jako pierwszy statek PLO
opłynął dookoła Ziemię. Rejs trwał 79 dni. Statkiem dowodził kpt. ż.w. L. Adwent. Na początku lat 80. ekspresowce skierowano na bliższą trasę - na Środkowy Wschód.
30 maja 1987 roku w kanale La Manche Hel został staranowany przez liberyjski zbiornikowiec Skyron. Na skutek nieopłacalności remontu sprzedany na złom do Turcji w sierpniu 1987 r. Zdjęcie zamieszczone dzięki uprzejmości archiwum PLO. =zobacz= |
)
Sztorm-2 |
W latach 1974-76 gdańska stocznia Wisła zbudowała dla Polskiego Ratownictwa Okrętowego serię czterech kutrów ratowniczych typu R-27. Były to Cyklon (zwod. w 1974 r.), Huragan (1975), Tajfun (1975) i ostatni z serii – Sztorm-2 (1976). Projektantem typu R-27 był inż. Władysław Dziekoński. Statki były napędzane dwoma silnikami o mocy 600 KM każdy, pracującymi na jedną śrubę. Rozwijały prędkość 12,5 w. Wyposażono je m.in. w hak i windę holowniczą (uciąg: 13 ton), pompy ratownicze i przeciwpożarowe, działko wodne. Były też przystosowane do prowadzenia prac nurkowych. Załoga – 10 osób.
Sztorm-2 pełnił pogotowie ratownicze w Świnoujściu, a od 1999 roku – w Helu (zastąpił kuter Cyklon, który stacjonował w Helu w latach 1975-93). W 2011 roku Sztorm-2 został sprzedany Przedsiębiorstwu Robót Czerpalnych i Podwodnych z Gdańska, gdzie pływa jako holownik Henryk. |
ze zbiorów Rodziny Krzyczkowskich
(zanotuj adres strony o Helu! -
http://hela.com.pl)
Fotografie archiwalne