GALERIA HELSKICH DOMÓW zapisanych w historii
(domy i budowle, które mijamy - często nie wiedząc o nich wiele)
...uszeregowane z północy na południe...
(obiekty wybrane arbitralnie przez autora strony)

(Ostatnia aktualizacja 11 I 2024)

W poniedziałek 12 grudnia 1960 r. dokonano uroczystego otwarcia kinoteatru zbudowanego w Helu przy pomocy wojska. Otwarcia tej placówki dokonał przy dźwiękach hymnu narodowego dowódca Mar. Wojennej Wiceadmirał Zdzisław Studziński.
Wśród wyróżnionych rozwiązań architektury znalazł się KINOTEATRU w Helu.
1.Architekt Bogdan Stanisław Wciorka (1927+2006) przy współpracy architektów Janusza Plucińskiego i Marii Bobińskiej (zagospodarowanie terenu).
2.Konstrukcja obiektu inż. Tadeusz Nakielski.
3.Akustyka: inż. Jakub Kirszenstein i inż. Ludwik Piżyc.
4.Malowidło ścienne w hallu: art. plast. Hanna Żuławska.
Widownia kinoteatru WICHER posiadała 628 miejsc, a scena dorównuje wielkością Operze Bałtyckiej.
"Wybudowany przez Gdyńskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego - GPBP GDYNIA, ul.Śląska 53.
Obiekt uważany wówczas za najlepiej wyposażony i najnowocześniejszy w Polsce. Uznany powszechnie jako projekt najbardziej uniwersalny spełniający funkcje kina,teatru i estrady.
To tu zastosowaliśmy pierwszy durbetonowe posadzki, a artyści ze szkoły plastycznej wykonali wewnątrz piękne kolorowe freski." (wg. Andrzej Data)

"Lwia Jama". Określenie to związane jest z drewnianą płaskorzeźbą wiszącą w obramieniu z daszkiem bezpośrednio nad frontowymi drzwiami, a przedstawiającą Daniela w lwiej jamie. Scena ta zainspirowała zapewne pierwszego właściciela lokalu do nadania tej oryginalnej nazwy. Nieznane jest pochodzenie tej rzeźby, podobnie zresztą jak i kamiennego "tonda" (okrągłej płaskorzeźby) przedstawiającego lwią paszczę, które do pożaru w roku 1972 znajdowało się we frontowej ścianie przybudówki. Być może oba te dekoracyjne elementy pochodzą z jednego z licznych okrętów, jakie rozbiły się w pobliżu Helu. Pierwotny budynek mieszczący "Lwią Jamę" pochodził co najmniej z XVIII w. Był to typowy dla Helu, szkieletowy, niepodpiwniczony dom rybacki, o charakterystycznym asymetrycznym kształcie, z deskowanym szczytem. Pod koniec wieku XIX został on zmodernizowany i przebudowany na restaurację istniejącą tu do czasu wojny (w ostatnim okresie była kasynem podoficerskim). Po roku 1945 przebudowano wnętrze na kino (istniejące tu do roku 1964), a później mieścił się tu m.in. zakład fotograficzny A. Wołkowskiego. Stary budynek spłonął podczas tragicznego pożaru, jaki miał miejsce 1972 roku. Szczęśliwie, chociaż częściowo nadpalona, ocalała historyczna płaskorzeźba, która po zakończeniu rekonstrukcji budynku powróciła na swoje miejsce. Za tymi budynkami znajdowało się obszerne podwórze, które na sezon stawało się obszerną salą restauracyjną na wolnym powietrzu. Najstarszy opis "Lwiej Jamy" pochodzi z napisanego w języku niemieckim przewodnika H. Mankowskiego "Die Halbinsel Hela":

Na ulicy Wiejskiej po stronie morza znajduje się "Lwia Jama" - najstarsza gospoda w Helu. Cieszy się ona dużym powodzeniem i każdy przyjezdny, który postawi nogę na Helu, złoży jej z pewnością wizytę i nie musi się obawiać, że zostanie pożarty przez lwa. Od 1.05.1905 r. w Lwiej Jamie zmienił się gospodarz i zawitało tam nowe życie. Na ścianach widoczne są sztucznie utkane sieci rybackie, co nadaje im niepowtarzalnego wyglądu.

Z relacji tej wynika, że to tutaj zapoczątkowano modny obecnie styl wystroju restauracji, polegający na dekorowaniu wnętrza przedmiotami regionalnymi. Na jednym z zachowanych starych zdjęć widoczny jest duży model żaglowca wiszący obok wejścia i jadłospis wypisywany codziennie kredą na czarnych okiennicach gospody.
Inny opis wnętrza "Lwiej Jamy" znajdujemy w drugiej powieści Augustyna Necla pt. "Maszopi" (Necel, który przed wojna mieszkał w Helu, na pewno dobrze zapoznał się z tym wyszynkiem):

... doszli do domostwa z pruskiego muru. Nad drzwiami jego widniało nieduże wyżłobienie, w nim zaś znajdowały się płaskorzeźby dwóch grzywiastych lwów i proroka Daniela. (...) Weszli do rybackiej gospody. Była to duża ciemnawa izba o niskim drewnianym suficie. W rogu stało kilka baryłek piwa. Po przeciwnej stronie przy bufecie, tkwił wysoki szynkarz Feierabend. Na polskie pozdrowienie gości odparł: - Guten Tag! Naprzeciw drzwi wisiała podobizna Ottona Bismarcka, a w kącie za drzwiami widniał wizerunek grubego feldmarszałka z podkręconym butnie wąsem. (...) Abraham z odrazą popatrzył na te pruskie gęby... - Gdzieś ty nas wprowadził? - rzekł do Gojki. - Toć tu jest jakaś pruska kuźnia. Rzeczywiście, do początku lat dwudziestych nie było w Helu polskiej gospody, a Kaszubi przybywający masowo zimą na połowy szprota, musieli korzystać z niemieckich wyszynków, o czym świadczą zachowane tradycyjne kaszubskie powiedzenia, związane z "Lwią Jamą", jak np. to znalezione w zbiorze Leona Roplla: - W krómie u Feierabenda na Hélu nôprzód bél "machandel z knëplem" (jałowcówka, do której dodawano knëpel tj. patyczek do mieszania), a ciéj chłop przeszedł dodom, téj zôz knëpel béł w roboce.